थाहा पाइराख्नुस् के हो असुरो ? यस्ता छन् औषधीय गुण

नेपालमा १२०० मिटर सम्मको उचाइमा पाइने असुरो वनमा पाइने जडिबुटी हो । आयुर्वेदमा यसको महत्वको विषयमा विशेष चर्चा हुन्छ ।

यो औषधीय गुण भएको बुट्यान वर्गमा पर्ने वनस्पति हो। विभिन्न औषधीय गुण हुने असुरको प्रयोग गर्दा रोगीको क्षमता र मात्राको संयोजन नमिलेमा हानिकारक पनि हुन सक्छ।

असुरोको बोट बन-जंगल, धाराको छेउछाउ साथै खुल्ला ठाउँहरुमा पाइन्छ । असुरोको बुटा प्रायः १ मिटर भन्दा अग्लो हुन्छ
र बढीमा २.५ मिटर सम्म अग्लो हुन्छ। यसको पातको लम्बाई २० सेन्टिमिटर र चौडाई ७.५ से.मी.सम्म हुन्छ।

पातको किनारा धारिलो हुन्छ । फूलहरू एउटै डाँठमा गुच्चमुच्च हुन्छन्। फूलको रंग सेतोमा प्याजी नसाका धर्का देखिन्छ। वन औषधिको नामले पनि असुरोलाई चिनिन्छ। एकपटक उम्रिसकेपछि प्राय नाश नहुने असुरो खेतवारी एवं कान्लाहरुमा पनि प्रशस्तै पाइन्छ।

श्वासमार्गमा जमेर रहेको कफलाई यसले सजिलै बाहिर निकाल्न मद्दत पु¥याउँछ । गाउँघरमा असुराको पातलाई सुकाएर चिलिममा राखेर तमाखु जसरी खाने गरिएको पाइन्छ ।

यसको हरियो पातको रस निचोरेर मह वा अदुवाको रससँग खाँदा पुरानो खोकी र दम पनि निको हुन्छ। असुरोलाई आउँ तथा मासी परेको बेलामा मिश्रीसँग मिलाएर खाँदा फाइदा गर्छ।

त्यस्तै धेरै दिनदेखि आएको ज्वरोमा चिराइतो कुट्की र पिपलासँग मिलाएर यसको प्रयोग गर्न सकिन्छ। पात वा फूलको रस १० मिली र सुपको रूपमा ४० देखि ८० मिलि प्रयोग गर्न सकिन्छ। यसको पात र जरा विशेष गरेर खोकी थाम्ने औषधीहरूमा प्रयोग गरिन्छ।

आयुर्वेदअनुसार यसको प्रयोग घाँटी दुख्ने, हृदयरोग, दम, ज्वरो, कमलपित्त इत्यादिमा प्रयोग गरिन्छ। तर असुरोको प्रयोग गर्दा रोगीको क्षमता र मात्राको संयोजन भने मिलाउन आवश्यक रहन्छ ।

कस्तो अवस्थामा असुरोको प्रयोग गर्ने ?
रुघा, खोकी, दम, बाथ, ज्वरो, पिसाव पोलेमा, पित्तथैलीमा गडबडी देखिएमा, हृदयरोग, जण्डिस, नाक र मुखबाट रगत बगेमा, विकार रक्तको शुद्धीकरण, पेटमा जुका परेमा, छातीको रोग, क्षयरोग, ब्रोङकाइटिस, जोर्नी दुखेमा वा सुन्निएमा, घाँटी दुखेमा, आँखा पोलेमा, जीउ र काँखी गन्हाएको अवस्थामा समेत यसको प्रयोग गर्न सकिन्छ ।

यसको पातबाट काढा पकाएर सेवन गरिन्छ। चर्मरोगमा पातको लेदो दलिन्छ। शरीरमा रक्त प्रवाह बढाउन यसको फूलको सेवन गरिन्छ। साथै असुरोबाट जैविक बिषादी र हरियो मल बनाइन्छ।

र, यो पनि
– असुरो श्वास रोगीका लागि उपयोगी हुन्छ।
– असुरोको पातको ताजा रस महसँग मिसाएर चाट्दा पुरानो खोकी तथा श्वाससम्बन्धी समस्यामा लाभ मिल्छ।

– १ चम्चा असुरोको पातको रस, १ चम्चा अदुवाको रस तथा १ चम्चा मह मिसाएर खाँदा सबै खालका खोकी तथा श्वास समस्यामा आराम हुन्छ।

– असुरो, बेसार, धनियाँ, गुर्जो, पीपल र सुठोको काँडा (क्वाथ) मा १ ग्राम मरीचको धूलो हालेर दिनमा ३ पटक पिउँदा सबै खालका श्वास तथा दम रोगीले लाभ प्राप्त गर्छन्।

– असुरोको पातको रस र सुठो वा अदुवाको रस मिसाएर पकाउने र सेलाएपछि मह मिसाएर दिनमा तीन पटक चाट्दा दम तथा श्वाससम्बन्धी समस्यामा फाइदा हुन्छ।

– असुरोको पात पकाएर कुल्ला गर्नाले दाँत तथा गिजाका रोगीलाई फाइदा हुन्छ।

– असुरोको डाँठले दाँत माझ्दा दम, गिजा तथा मुखको रोग ठीक हुन्छ।

– छायाँमा सुकाइएको असुरोको पातको चिया बनाएर खादा टाउको दुखाइलगायत मस्तिष्कसम्बन्धी अन्य समस्यामा पनि लाभ मिल्छ।

– जोर्नी वा अन्य पीडामा असुुरोको पहेंलो पात तताएर सेक्न सकिन्छ। यो सुन्निएको ठाउँमा पनि उपयोगी हुन्छ।

– असुरोको १० ग्राम रसमा मह मिसाएर बिहान बेलुका खाँदा श्वेत प्रदरको समस्या ठीक हुन्छ।

– असुरोको सुकेको पात पुस्तकका पानाहरूमा राख्दा कीरा लाग्दैन। (झारपात)